“Уруйдуубут улуу Кыайыыны”
Быйылгы сыл дойдубут үрдүнэн сүдү суолталаах сыл буоларын бары өйдүүбүт. Аан дойдуну атыйахтыы аймаабыт Аҕа дойду улуу сэриитигэр сэбиэскэй норуот улуу Кыайыыны ситиспитэ 80 сыла… Умнубаппыт эйэлээх олох туһугар сырдык тыыннарын, олохторун толук уурбут саха саллааттарын, умнубаппыт тыыл ыарахан үлэтигэр миккиллибит, тыыннара быстыбыт биир дойдулаахтарбытын…
Сылын ахсын улууспут нэһилиэктэрин икки ардыларыгар ыытыллар бэстибээл быйыл улуу Кыайыы 80 сылын көрсө, Кыайыыны уһансыбыт сэрии, тыыл бэтэрээннэрин үйэтитэр, нэһилиэнньэ ортотугар, ыччакка патриотизмы, төрөөбүт сирдэринэн, Ийэ дойду көмүскэлигэр бэйэлэрин олохторун толук уурбут хорсун буойуттарбытын, эйэлээх олох кэмигэр, дойдубут сайдарын туһугар күргүөмнээх үлэлэрин көрдөрбүт биир дойдулаахтарбытынан киэн туттууну иҥэрэр, көрдөрөр, сырдатар, көҕүлүүр, тыа сирин култуурунай сайдыытын көрдөрөр, саҥа талааннары арыйар, нэһилиэнньэ киэҥ араҥатын актыыбынаһын үрдэтэр сыаллаах-соруктаах “Уруйдуубут улуу Кыайыыны” аатынан ыытыллар.
Бастакы бөлөххө бэстибээл олунньу 20 күнүгэр Суотту нэһилиэгиттэн саҕаланна.
Бэстибээл улууска саҕаламмытынан быыстапка арыллыытыгар Хоноҕорго, кэнсиэр саҕаланыытыгар Суоттуга бэйэлэрин эҕэрдэ тылларын эттилэр Уус Алдан улууһун культураҕа управлениетын начальнига С.С. Нафанаилов, Суотту нэһилиэгин баһылыгын э.т. С.И. Ксенофонтов.
Хоноҕордооҕу “Түһүлгэ” сынньалаҥ киин фойетын биир гына Суотту нэһилиэгин дьоно Аҕа дойду сэриитигэр кыттыыларын кэпсиир киэҥ ис хоһоонноох быыстапка тилири тардыллыбыт.
Балаһыанньа быһыытынан быыстапкаҕа нэһилиэктэн сэриигэ ыҥырыллан барбыт биир дойдулаахтарын, хастыы эмэ оҕолорун кыргыс толоонугар харах уулаах атаарбыт Ийэлэр хорсун быһыыларын уонна бу кырыктаах сэрии туоһута буолбут биир экспонаты көрдөрөр матырыйааллары туруораллар. Икки бастакы түһүмэхтэргэ кэпсээччилэринэн оскуола 7-8 кылаас оҕолоро буолуохтаахтар.
2000 сылтан Суотту библиотекатын иһинэн кыраайы үөрэтээччи Пирожков И.И. көмөтүнэн “Комната боевой славы наслега” тэриллибитэ. Онтон ыла сэрии уонна тыыл бэтэрээннэрин үйэтитэр үлэ ыытыллар. Библиотека пуондатыгар бэтэрээннэр хаартыскалара, элбэх ахсааннаах альбомнар, наҕараадалара, докумуоннара, суруктара харалланнар быыстапкаҕа турдулар. Суотту сириттэн сэриигэ 175 киһи ыҥырыллан барбытыттан 114 киһи сэрии толоонугар охтубуттар… Сэрии тыыл бэтэрээннэрин сүүһүнэн хаартыскалара стендэлэргэ турдулар. РИМ тэрилтэҕэ 5 баннер сакаастаан оҥоһулунна, библиотекаҕа олохтоох дьаһалта үбүлээн ламинатор, принтердар краскалара, араас кумааҕылар, канцтовар ыллылар. Чинчийэр үлэ түмүгэр Кириллин Иннокентий Егорович диэн бэтэрээн сэриигэ тутта сылдьыбыт мала көһүннэ, сайтартан саҥа чахчылар, Кэбээйигэ көһүү туһунан саҥа матырыйаал, ийэ албан аатын үйэтитиигэ 102 ийэ туһунан информация хомулунна. С.С. Васильев-Борогонскай буойун бэйиэт буоларынан киниэхэ аналлаах экспозиция турда, Уус Алдан норуотун маастара Иванова Е.И. панно оҥордо. Сэрии кэмин оҕото, педагогическай үлэ бэтэрээнэ Захарова С.В. өр сыл муспут матырыйаала тус архыыбыттан туруорбуттар. Сайтарга матырыйаал булууга, ирдиир үлэлэргэ нэһилиэк, оскуола библиотекардара, учууталлара, общественниктар, бэтэрээн сэбиэтэ ситимнээхтик үлэлээбиттэрэ бэлиэтэннэ. Бу быыстапка сыл устата туран элбэх көрөөччү сэңээритин ылыа.
Уус-уран самодеятельность кэнсиэригэр көрдөрүллүбүт нүөмэрдэр хас биирдиилэригэр толоруу маастарыстыбата, көстүүм, режиссура, музыката, уоту-күөһү туттуута, сценарий сыаналанар. Суотту дьоно ирдэниллэр нүөмэрдэри таба туруоран бэстибээл ис хоһоонун арыйар кэнсиэри көрдөрдүлэр. Бэстибээл кэнсиэрин лауреаттарынан Петр Охлопков, Владимир Охлопков, Филипп Габышев толорууларыгар трио, Владимир Охлопков, Елизавета Портнягина сололара, “Көмүөл” эр дьон уонна саҥа тэриллибит эр дьон ансамбыллара, Иннокентий Алексеев, Саргылана Заровняева, Аксинья Копырина хомуска доҕуһуолларынан “Алгыс ырыатын” толорууларыгар “Туой” фольклорнай бөлөх ааттаннылар.
Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан Суотту нэһилиэгин быыстапката – 4.43 баал, кэнсиэрэ – 4.08 бааллары ыланнар, уопсай бааллара – 4.25 буолла.
“Түмсүүлээх буолуоҕуҥ, биир сомоҕо буолан, или-эйэни олохсутан, сырдыгынан сыдьаайан, иннибит хоту дьулуһуоҕуҥ! Өрүү үрдүккэ-кэрэҕэ талас, үүнэ-сайда тур, мин дойдум – Уус Алдан!” — диэн тылларынан Суотту нэһилиэгин дьоно быйылгы бэстибээли бэйэлэрин нэһилиэктэригэр түмүктээтилэр.
Эһиилги бэстибээлгэ дылы өссө бэлэмнээх, тэрээһиннээх, саҥа талааннары таһаарар эҕэрдэ кэнсиэрдээх көрсүөххэ дылы, суугунас солко оттоох Суотту сирин дьоно-сэргэтэ!
Анна Лугинова, дьүүллүүр сүбэ бэрэссэдээтэлэ, Вера Портнягина, чилиэн.
Олунньу 21 күнэ, 2025 сыл
